Norwidowskie Theatrum Mundi

W 2021 roku mija dwieście lat od urodzin wielkiego poety Cypriana Kamila Norwida. Przyszedł na świat 24 września 1821 roku na Mazowszu w rodzinie szlacheckiej, herbu Topór. Obdarzony był wieloma talentami – pisał wiersze, poematy i dramaty, rysował i rzeźbił, w swoich dziełach poetyckich roztaczał filozoficzne wizje. W Marionetkach pisał:

Jak się nie nudzić? gdy oto nad globem
Milion gwiazd cichych się świeci,
A każda innym jaśnieje sposobem,
A wszystko stoi – i leci…

I ziemia stoi – i wieków otchłanie,
I wszyscy żywi w tej chwili,
Z których i jednej kostki nie zostanie,
Choć będą ludzie, jak byli…

Ileż mądrości i siły jest w tych dwóch zwrotkach!

Norwid dużo podróżował, będąc bezwiednym prekursorem współczesnego, nomadycznego stylu życia. Bywał we Włoszech, mieszkał w Nowym Jorku, był wnikliwym i krytycznym obserwatorem swojej epoki. Jego domem stał się Paryż, gdzie zmarł w 1883 w zapomnieniu. Jego utworami zachwyciła się dopiero Młoda Polska, głównie za sprawą poety i tłumacza Zenona Przesmyckiego-Miriama. Dziś Norwid bezapelacyjnie pozostaje jednym z czterech romantycznych polskich wieszczów, obok Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego. Czesław Miłosz uważał, że niektóre z wierszy Norwida stawiają go na równi z Mickiewiczem i należą do klasycznego dziedzictwa polskiego, jak słynny Bema pamięci rapsod żałobny. Lecz zarazem Norwid ze swoim oryginalnym podejściem do słowa i znaczenia, wytyczył kierunki polskiej poezji.

A Norwid i muzyka? Tak! Był na nią wrażliwy. Wiersz Fortepian Szopena był jego hołdem dla kompozytora, którego uważał za ideał artysty. W Promethidionie pisał: „I stąd największym prosty lud muzykiem, / Lecz muzyk jego płomiennym językiem”, nawiązując znów do Chopina, który przekształcał rodzimą muzykę w sztukę.

Dzieło Norwida inspirowało XX-wiecznych muzyków, i to tych, którzy należeli do nurtu muzyki rozrywkowej. Inicjatorem popularyzacji jego wierszy i znakomitymi ich wykonawcami byli przecież Andrzej Kurylewicz i Czesław Niemen. Dla oddania hołdu wielkiemu romantycznemu poecie Opera Narodowa w Warszawie organizuje koncert Norwidowskie Theatrum Mundi, którego program zbudowany jest właśnie z utworów muzyki rozrywkowej pisanych do tekstów Norwida. Chodzi o pieśni z repertuaru Czesława Niemena (Italiam! Italiam!, Marionetki, Moja piosnka, Bema pamięci żałobny rapsod), Wandy Warskiej (Czułość,W Weronie, skomponowane przez Andrzeja Kurylewicza), Stana Borysa (Coraz to z ciebie jako z drzazgi smolnej), Krzysztofa Cugowskiego (Noc nad Norwidem) i Natalii Sikory (Ty mnie do pieśni pokornej nie wołaj).

Utwory zabrzmią w nowych aranżacjach na głos solowy, chór i orkiestrę symfoniczną w wykonaniu Małgorzaty Walewskiej, Olgi Pasiecznik, Szymona Mechlińskiego, Macieja Kwaśnikowskiego i Łukasza Golińskiego. Wystąpią również aktorzy Teatru Narodowego, którzy przedstawią fragmenty prozy Norwida, m.in. Białych kwiatów i Czarnych kwiatów, jego dramatów i korespondencji. W programie pojawią się wiersze tak znane jak Coś ty Atenom zrobił Sokratesie czy Fortepian Szopena, ale także mniej znane ustępy prozy zawierające treści biograficzne.

„Liryczną warstwę koncertu chcemy skonfrontować z przestrzenią akcji dramatycznej i opracowanym dramaturgicznie wyborem tekstów mówionych przez aktorów. Zabieg ten ma na celu wytworzenie polifonicznej narracji muzyczno-słownej. Skłonność do dialogu, a nawet polifonizacji mowy poetyckiej, charakterystyczna dla dramatu, jest cechą stałą pisarstwa Norwida i stanowi o jego niezwykle współczesnym charakterze. Chcemy wykorzystać ten dramatyczno-teatralny aspekt twórczości autora i rozciągnąć go na dialog płaszczyzn muzycznej oraz słownej wydarzenia, by nadać mu tym silniejszy sceniczny charakter” – piszą reżyserka Ewa Rucińska i Waldemar Dąbrowski, dyrektor Opery Narodowej, autorzy koncepcji artystycznej koncertu.

WYSTĘPUJĄ
Małgorzata Walewska
Olga Pasiecznik
Szymon Mechliński
Maciej Kwaśnikowski
Łukasz Goliński
oraz aktorzy Teatru Narodowego:
Danuta Stenka
Jan Englert
Jerzy Radziwiłowicz
Piotr Kramer

Janusz Olejniczak - fortepian Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

REALIZATORZY
Dyrygent: Rafał Kłoczko
Koncepcja i scenariusz: Ewa Rucińska, Waldemar Dąbrowski
Reżyseria: Ewa Rucińska
Scenografia, kostiumy i multimedia: Małgorzata Szabłowska
Reżyseria świateł: Paulina Góral-Stykowska
Animacje i ilustracje: Pictureworks
Przygotowanie chóru: Mirosław Janowski
Ruch sceniczny: Ilona Molka
https://vodlive.teatrwielki.pl/ludzie/waldemar-dabrowski/